 |
| Popper Coffee Cup: "...the greatest scandal of philosophy is that, while all around us the world of nature perishes ... philosophers continue to talk, ...about ... whether this world exists." (Karl Popper, 1902 - 1994) |
Omdat Karl Popper mij boeit en ik Rutte wel eens in een Vlaamse setting wilde horen en zien, ben ik naar Antwerpen gereisd. Daar had ik afgesproken met een oude vriend uit Leiden om eerst wat te gaan eten bij afspanning De Hand en daarna samen naar de lezing te gaan.
De lezing zelf vond ik inhoudelijk niet zo sterk. Maar misschien moet je niet al te veel verwachten van een lezing van 30 minuten (zie hier de ingekorte schriftelijke versie). Eigenlijk was het beantwoorden van de vragen (ook een half uur) het boeiendste deel. Het was een interessante bijeenkomst, met veel Vlaamse liberale kopstukken in de zaal, een enkel Nederlands kopstuk, de burgemeester van Antwerpen die met bloemetjes omklede stekelige woorden sprak aan het adres van de Nederlandse regering en een jonge Vlaamse buurman die idolaat was van Mark Rutte.
Ik heb geprobeerd zo veel mogelijk van de bijeenkomst op film vast te leggen. Dat is redelijk gelukt en alhoewel het beeld wat schokkerig en niet altijd scherp is, is het geluid goed en dat is in dit geval wel het belangrijkste. De verschillende filmpjes staan op YouTube en ze zijn hieronder in de juiste volgorde te bekijken.
Vertrekpunt van de lezing was Poppers The Open Society and Its Enemies (lees ook de recensie van Dirk Verhofstadt). Het doel was om uit te zoeken of de uitgangspunten van het werk nog steeds gelden in de huidige (Nederlandse, Europese) maatschappij. Uiteraard was de conclusie dat dit het geval is en grotendeels kan ik me daar ook wel in vinden.
Het programma zag er als volgt uit:
20:00u Verwelkoming door Patrick Janssens, burgemeester van Antwerpen
20:05u Inleiding door Lieven Monserez, kernlid van Liberales
20:20u Lezing door Mark Rutte, minister-president van Nederland
21:15u Receptie
Opvallend vond ik de drang van sprekers en vragenstellers om alles in het keurslijf van Poppers theorieën en uitgangspunten te willen persen. Uiteindelijk moest alles terug te voeren zijn op het werk van Popper. Het kan gelegen hebben aan de thematiek, het publiek van deze avond of the spur of the moment, maar mij bekroop het gevoel dat een ander uitgangspunt van Popper wel eens geweld werd aangedaan; het falcificationisme.
Niettemin een zeer interessante avond van een zeer interessante denktank. En Rutte is zeker een goede spreker, die het leuk vindt om met het publiek te debatteren.
De filmpjes
Nogmaals, de beeldkwaliteit laat te wensen over. Het voor langere tijd stabiel houden van een ingezoomde camera, terwijl de mensen om je heen onbewust steeds in en uit beeld bewegen, is niet gemakkelijk. Het is niet anders.
Deel 1 laat de inleiders zien, te weten Patrick Janssens en Lieven Monserez. Janssens refereert aan de Westerschelde-kwestie in het perspectief van de rooms-katholieke en protestante cultuurverschillen.
Monserez geeft een korte inleiding in de The Open Society and Its Enemies en beschrijft het nut van het werk voor het huidige management in het bedrijfsleven, met name de financiële dienstverlening. De voordracht van Monserez heb ik niet helemaal opgenomen, omdat ik de batterij van mijn Flip wilde sparen voor de lezing van Rutte. Tussen droom en daad staan soms technische bezwaren.
Deel 2 laat het eerste kwartier van Ruttes lezing zien. Hij geeft eerst een reactie op de opmerkingen van Janssens en begint daarna zijn lezing met een verwijzing naar de reactie van Jens Stoltenberg op de aanslagen in Noorwegen deze zomer: meer openheid en tolerantie als reactie op je vijanden. Daarna vertelt hij wat hem als liberaal, historicus en mens in Poppers ideeën aanspreekt: "hij houdt ons bij de les". En natuurlijk wordt Thorbecke er bij gehaald. Rutte waarschuwt wel dat het continu open staan voor kritiek en de permanente zoektocht naar verbetering verlammend kunnen werken. Dat is een paradox.
Deel 3 laat het tweede kwartier van Ruttes lezing zien. Hij vertelt hoe 11 maanden minderheidscoalitie heeft gewerkt en hoe de politieke spelregels opnieuw worden uitgevonden: "Het zoeken naar wisselende meerderheden is meer dan een simpel rekensommetje. Het betekent dat iedereen bereid moet zijn om te luisteren en [...] over de eigen schaduw heen te springen." Rutte stelt dat dit in meer Europese landen het geval is en dat in Groot-Brittannië voor het eerst in tijden een coalitie-regering is.
Daarna wijdt hij uit over het idee van de kleine overheid, die ook zou moeten gelden voor Europa. De EU zou zich meer bescheiden en realistisch moeten opstellen: "Er ontstond een leiderschap die met zijn rug naar het individu stond". Geen verheven idealen of Europa-cynisme, maar realisme en stapje voor stapje vooruit. Op het laatst maakt hij nog een opmerking over de politiek rond de Euro: "Afspraak is afspraak".
Deel 4 laat de laatste minuten van Ruttes lezing zien en de eerste vragenstellers uit het publiek. Mijn buurman had me voor de lezing al verteld dat hij Rutte er zo gelukkig uit vindt zien. Zie ook zijn vraag daarover. Hij vond eveneens dat Rutte het liberale beleid ten aanzien van het individu en de persoonlijke vrijheid zo goed uitdroeg en daarnaast een stevig liberaal-economisch beleid voerde. Ik heb daar zo mijn eigen ideeën over, vooral als ik de invloed van de SGP als stille gedoogpartner zie. Zie ook de wat korte vrije lezing van Boris van de Ham over Rutte en Popper, van drie weken geleden. Maar goed, misschien is een en ander ook wel het gevolg van een 'gedoogkabinet' met een populistische partner.
Rutte gaat verder in op vragen over de samenwerking met de PVV, Europa, de verhouding tussen welvaart en de open samenleving en de interpretatie van positieve vrijheden door Popper ("Ik ben geen Nachtwakerstaatliberaal". Mooi Wordfeudwoord, trouwens).
Deel 5 bevat nog meer "vragen uit de zaal". De eerste vragensteller vroeg zich af waarom open samenleving en democratie altijd als een twee-eenheid wordt gezien en of er geen andere combinatie mogelijk is. Deze mevrouw meende het nodig te vinden eerst zichzelf voor te stellen in een verhaal dat ruim een minuut duurde, alvorens tot de vraag te komen. Misschien niet heel aardig van mij, maar heb ik ingekort en samengetrokken.
Daarna volgende een leerling van het Barleusgymnasium die wilde weten of alleen maar vrijheid en eigen verantwoordelijkheid niet op den duur tot onveilige situaties leidt. Een Antwerpse student wilde weten hoe de afwegingen voor het ingrijpen in Libië stroken met de ideeën van Karl Popper.
Dan neemt Verhofstadt het woord en vraagt zich af of juist Europa niet het antwoord moet zijn op het doemdenken van het opkomend nationalisme (Rutte: "Wat is dan Europa?" Verhofstadt: "Europa is een idee [...] Wij verenigen geen staten; wij verenigen mensen"). Rutte nuanceert het nationalisme en ziet de stemmen op de 'nationalistische' partijen als proteststemmen tegen de klassieke systeempartijen. De discussie begint op 6:40.
Plaatjes:
http://www.cafepress.co.uk/philosophy_shop.39219284
2 opmerkingen:
grijnst. :-D
Met vriendelijke groet,
Ingrid Verschoor
Laat ik als eerste opmerken dat ik mij goed kan vinden in dit verslag. Wel wil ik toevoegen dat ik het betoog van Rutte oppervlakkig vond en dat het naar mijn mening de nodige rammeltjes bevatte. Als Rutte bijvoorbeeld zegt dat in de politieke ontwikkeling (o.a. van Europa) stapje voor stapje gezet moet worden zoals Popper dat voorstond, dan is dat een versimpeling die geen recht doet aan de opvattingen van Popper daarover. Als je stapje voor stapje de loopplank af gaat kun je tenslotte gemakkelijk in het water belanden. Op enig moment kan het ook zo zijn dat je een stap terug moet doen of een stap in de andere richting. Dat is nu precies wat in de politiek vrijwel nooit lijkt te gebeuren, ook niet bij Rutte.
De vraag van Dirk Verhofstadt hield tevens zijn mening in dat iemand die tegen een verdere federatieve vorming van Europa is, eigenlijk een nationalist is die de gevaren van het ons bekende nationalisme uit het verleden in principe in zich heeft. Waar Popper stelt, simpel samengevat, dat op basis van de historie de toekomst niet voorspelt kan worden, lijkt Verhofstadt dit wel te doen. Kwalijk, je mag volgens mij best houden van je gezin, je familie, je dorp en je land. Wat is daar mis mee? Waarom zou je je eigen cultuur, je eigen land en je zelfstandigheid niet mogen prefereren boven het opgaan in het grote ondemocratische geldverslindende Europa, waar behalve een paar naïevelingen, iedereen er uitsluitend zit voor zijn eigen nationale belang? Waarom zou je niet mogen prefereren een kleine baas te zijn in plaats van een grote knecht?
Dit is het soort vooringenomenheid dat mij regelmatig stoort bij de Liberales. Het heeft iets van pseudo-liberalisme, het mist net het niveau dat je zou willen.
Een reactie posten