dinsdag 17 september 2013

Kunst in het edepot?

Vandaag wees René mij op deze kunstvorm: schilderijen maken met Excel.

Kersenbloesem bij Kasteel Jogo, Tatsuo Horiuchi (2006)
Kunst
De Japanse kunstenaar Tatsuo Horiuchi maakt inderdaad opvallend fraaie plaatjes met Excel. Hij koos dertien jaar geleden voor het spreadsheetprogramma, omdat het (toen) standaard geïnstalleerd stond op PC's met Windows en het relatief eenvoudig te beheersen is. Aldus dit artikel.


In eerste instantie dacht ik dat hij daadwerkelijk een grafische weergave van een spreadsheet gaf, maar dat bleek niet het geval. Voor zover ik kan zien, gebruikt Horiuchi voornamelijk de celstructuur en de vormenfuncties (autoshapes). Het is dus tekenen en geen berekenen. Niettemin met indrukwekkende resultaten van een echte vakman.

(Mocht je zelf eens willen kijken naar de 'bron', dan zijn hier twee excel-bestanden om te downloaden en mee te experimenteren: Kersenbloesem bij Kasteel Jogo en Kegon Waterval.)

Ik zag meteen mogelijkheden tot digitale recreatie van bestaande kunst. Vooral kunstenaars als Mondriaan en Kandinsky leken me bijzonder geschikt voor deze vorm van creatie. Ik was niet de enige.

Piet Mondriaans Trafalgar Square, door Patrick Traughber

Origineel
Maar wat is nu het echte kunstwerk? De 'afdruk' die aangekocht is door het Gunma Museum of Art, of het excel bestand? Ik neig naar het laatste, maar daar valt over te twisten, want ik vermoed dat Horiuchi het vooral om de afdruk gaat. Hij gebruikt Excel als een ontwerp-gereedschap.

Toch zie ik de afdrukken als een reproductie. Zoiets als een ets-afdruk. Ik zou het excel-bestand bewaren en conserveren als het originele kunstwerk. En dan kom je bij het vraagstuk van de juiste beheeromstandigheden.

Edepot (of E-Depot of E-depot of e-Depot of e-depot)
Het gaat hier om een digitaal bestand dat alleen bekeken kan worden als aan bepaalde technische randvoorwaarden wordt voldaan (software, hardware, langdurige leesbaarheid enz.). Om die voorwaarden in stand te houden (we vernietigen geen kunstwerken, toch?), zijn weer organisatorische randvoorwaarden en procedures nodig (authenticiteitsbewaking, beveiliging, vindbaarheid enz.). En dan zit je al snel aan de definitie voor een edepot.

Het edepot moet garanderen dat het kunstwerk/bestand op de 'originele' manier gerepresenteerd moet kunnen worden. Dus in dit geval met de vormen en kleuren, zoals die gedefinieerd zijn in de Excel-versie waarin het kunstwerk gemaakt is. Want zo had de kunstenaar het gemaakt. (Eigenlijk zou je dan ook moeten weten hoe de PC-monitor waar de kunstenaar op het moment van creatie gebruik van maakte, afgesteld stond. Maar dat is vermoedelijk niet meer te achterhalen.) En dat moet het edepot dus tot in lengte van dagen kunnen garanderen.

Op dit moment worden edepots voornamelijk ontwikkeld met vooral 'tekstuele' bestanden in het achterhoofd, voor archieven en bibliotheken. Maar technisch en beheersmatig gezien kan het edepot ook dit soort kunstwerken opnemen en beschikbaar stellen.

Daarmee zou het edepot niet alleen een archivistische depotfunctie hebben, maar ook een museale. Ook kunst is verworden tot elektronische (meta)data.

Handel en auteursrecht
Voor de klassieke kunsthandel is deze ontwikkeling rampzalig. Het origineel kan vele malen verkocht worden, zonder dat het de waarde opdrijft. Want er bestaan geen vervalsingen als je een digitaal bestand kopieert en iedereen kan potentieel, zonder kwaliteitsverlies, zijn eigen versie hebben. Ik voorzien een iTunes voor digitale kunst.

Tenzij er één exemplaar bestaat in een edepot, waar alleen de kunstenaar (of een andere rechthebbende) een kopie van mag trekken om er bijvoorbeeld een reproductie-op-papier van te maken. Dan geeft het recht op toegang tot, en gebruik van dat bestand de werkelijke waarde aan. Auteursrecht als kunsthandelswaar. Ook dat kan het edepot faciliteren.

Plaatjes
http://www.spoon-tamago.com/wp-content/uploads/2013/05/tatsuo-horiuchi-1-670x354.jpg
http://patrickt.tumblr.com/image/46008765778

Geen opmerkingen: