Het gebouw is zestig meter hoog, verdeeld in tien verdiepingen, waarvan er zes zijn ingericht als museum. Verder is er een entree met café, kantoren, een restaurant op de negende verdieping en een panoramaterras op de tiende. Op het plein om het gebouw heen staat, in dezelfde stijl, wat laagbouw. Daarin zitten ontmoetingsruimten, etalages, galeries en natuurlijk de museumwinkel.
Een van de opvallende kenmerken van het gebouw is de verticale stadswandeling, met een mooi, steeds wijzigend uitzicht door de golvende ramen. Het deed ergens denken aan een binnenstebuiten gekeerd Guggenheim van Frank Lloyd Wright.
Kijkdepot
We begonnen op de tweede verdieping, in het Kijkdepot. Het kwam op mij over als een combinatie van een museumdepot en een wonderkamer zoals bij het Zeeuws Museum. Helaas kon je maar door een deel van het depot wandelen (waarbij veel stellingen uit conserveringsoogpunt slecht verlicht waren) en was het niet zo 'huiselijk knus' als de Zeeuwse wonderkamers.
 |
| 'Archiefkist' in het Kijkdepot. |
Op de vierde tot en met achtste verdieping huist de permanente collectie. (De derde verdieping is voor tijdelijke tentoonstellingen, maar was nu niet in gebruik.) Ik vond het helemaal niet slecht opgezet en zeker met een 10-jarige liefhebster van geschiedenis en 'mooie dingen' erbij, was het een genot om van de ene naar de andere uitstalling te dwalen, uitleg te geven, op details te wijzen en reactie te krijgen.
 |
| Vierde verdieping: Machtsvertoon. |
Na de zesde verdieping namen we even pauze in het museumcafé. Helaas hadden we niet op de tijd gelet en was het na vijven toen we de zevende en achtste verdieping wilden bezoeken. Die waren helaas al dicht. Wel konden we nog naar het panoramadak op de tiende verdieping. Ook de moeite waard, al was het wat koud en heiig. We sloten de middag af met een bezoekje aan een café en een frituur.
En dus...
... moesten we nog maar eens terugkomen. De laatste twee verdiepingen werden ons uitdrukkelijk aangeraden vanwege de Collectie Paul en Dora Janssen-Arts, dus die moeten we zeker nog eens zien. Daarnaast was er nog genoeg te bekijken en misschien moeten we het in twee dagdelen nog eens doorlopen. Ik vind het niet erg om naar kasten of laden vol dingen te kijken, zolang er maar iets van uitleg bij zit. Bijvoorbeeld via QR-codes (zie hieronder). De doorgeslagen 'educatie en beleving' trend in veel Nederlandse musea vind ik vermoeiend en oppervlakkig. Overigens zie je deze trend in Nederland ook al weer kenteren, maar ik ben ondertussen blij dat ik in het MAS af en toe 'gewoon' door een met spullen volgestouwde zaal kon lopen. Dat is precies wat ik zo leuk vind aan de eerder genoemde wonderkamers in het Zeeuws Museum.
En het gebouw zelf is ook nog eens de moeite van het bekijken en beklimmen waard.
 |
| Vijfde verdieping: Antwerpen in cijfers |
QR-codes
Bij veel museale voorwerpen, opstellingen of vitrines hingen bordjes met QR-codes. De afkorting staat voor Quick Response en hebben een karakteristieke vierkante vorm. Het is, kort gezegd, een camera-leesbare link.
Ondanks dat ze af en toe op wat donkere plekken hingen, had de QR-scanner op mijn smartphone er geen moeite mee. Dat is wel anders geweest, als ik de blogs (deze en deze) van Bruno Vermeeren mag geloven. Het kan zijn dat ze nu beter opgehangen zijn of dat ik een andere QR-reader heb, of dat de camera van mijn smartphone beter is. Ik heb een nieuw apparaat en Vermeerens ervaring is van anderhalf jaar geleden. Dat is een eeuwigheid voor telecom hardware.
(De problemen met de QR-codes zijn ook wel bekend bij MAS, getuige de gepubliceerde reactie van MAS op de tweede blog van Vermeeren en ook op de blog Museumnext.org, beide uit 2011.)
De code creëert een link naar een pagina in het collectiebeheerssysteem van het museum. Pagina is misschien niet de juiste term: de link voert waarschijnlijk een query uit op het systeem (Adlib, als ik het goed zag) en geeft dan in een on-the-fly gegenereerd overzicht een aantal opties terug. Bij een vitrine of een kast werd dan een overzicht gegeven van de daarin tentoongestelde objecten. Per object kan doorgeklikt worden, waarna metadata over dat object getoond wordt, inclusief een uitgebreide beschrijving. Het lijkt er op dat de fysieke plaatsing van het object (bijvoorbeeld een vitrinenummer) leidend is voor de query.
(De wonderkamers van het Zeeuws Museum hebben een vergelijkbare opbouw, maar dan op papier. In het gidsje bij de zaal met de wonderkamers, moet eerst het nummer (of kleur) van de wonderkamer gevonden worden, dan het nummer van de vitrine of kastlade en dan het nummer van het object.)
Uit de reactie van MAS op het blog van Vermeeren blijkt dat de QR-codes vooral bestemd zijn voor de niet-Nederlandstaligen. Dat is op zich een goede keuze, want het is gemakkelijk te beheren met betrekking tot veranderende opstellingen of zoiets als spelfouten. Daarnaast is het flexibel als het gaat om het uitbreiden van informatie, zoals bijvoorbeeld met een extra taal. Het wordt ook wel gewaardeerd door anderstaligen.
Maar er zou veel meer mee kunnen. Dat blijkt onder andere uit de hierboven vermelde blog van Museumnext.org en ook dat is MAS bekend. Ik heb alleen niet kunnen vinden of er ook iets mee gedaan is, maar ik had me er ook niet in verdiept, van tevoren.
Wat mij betreft kunnen de QR-codes toegang bieden tot drie (mogelijke) museumfuncties:
1. Verdiepen
Geef (meer) informatie over het object zelf, wat mij betreft uit de 'wetenschappelijke' database van het museum. Maar biedt het zo aan dat de bezoeker kan kiezen hoe diep hij of zij wil gaan. Als simpel voorbeeld kan je kijken naar hoe wikipedia een lemma aanbiedt op mobiele apparaten. Je kan daar zelf kiezen hoe veel informatie je wil zien (maar er zijn vast betere voorbeelden).
2. Verbreden
Koppel het object aan andere objecten in je collectie. Of aan foto's en filmpjes met betrekking tot het object of zijn omgeving. Het gaat dus niet om meer informatie over het object zelf, maar contextualiseer (is dat Nederlands?) het door het in een breder verband te zetten. Er is voor te kiezen om de verbanden binnen de eigen collectie of het eigen gebouw te houden, maar het kan ook buiten de eigen omgeving lopen. Dit vergt wat meer van het museum, maar kan tot mooie dingen leiden. Voorbeeld is het Noorse Popmuseum, waar de 'buitenwereld' actief wordt binnengehaald door gebruik van Linked Open Data.
3. Verbinden
Koppel het object aan de bezoeker. Zorg ervoor dat de bezoeker de gevonden informatie kan delen via mail, sociale media enzovoort. Dit schijnt bij het MAS ook te kunnen, maar het is me niet opgevallen. Zorg dat de bezoeker zijn eigen ervaringen kan toevoegen, zowel persoonlijke als uit derde hand (bijvoorbeeld ergens anders online gevonden). Geef een bezoeker de mogelijkheid om bijvoorbeeld zijn eigen rondleiding samen te stellen en deze te delen. Het mooie is dat door deze manier van het aanbieden van informatie, de beleving gepersonaliseerd wordt. En doordat de eigen beleving gedeeld kan worden, kan het voor anderen nog interessanter worden om het museum nog eens te bezoeken, om het beeld of de beleving van een ander eens mee te maken.
Als archivaris zou ik zeggen: geef een zo verrijkt mogelijke context mee! (Maar misschien draaf ik nu wat door.)
Ik realiseer me dat het een behoorlijke investering in zowel mobiel webdesign, als de achterliggende structuur vereist. Maar als het er eenmaal is, zal het werkelijk meerwaarde hebben. Voor zowel de bezoeker, als het museum. Ik besef daarnaast dat de QR-code slechts een van de middelen is en dat de drie functies ook op andere manieren (mobiel) ondersteund kunnen worden. En verder neem ik aan dat mijn ideeën niet uniek zijn. Het is vast wel al eens ergens uitgeprobeerd en misschien bleek het niet te werken. Toch zou ik het blijven proberen. Zowel de techniek als de manier waarop mensen er gebruik van willen maken, is steeds aan verandering onderhevig. Dus ooit zou het kunnen lukken :-)
Bij een volgend bezoek - en dat komt er zeker - ga ik eens uitgebreider kijken naar de huidige QR-implementatie bij het MAS.
Plaatjes
http://www.zazzle.nl/qr_de_sjabloon_van_de_sticker_van_de_code-217257522127625285?gl=Funcards
Alle foto's zijn van Chido Houbraken
4 opmerkingen:
Jullie hebben duidelijk meer plezier aan de collectie beleefd dan wij. Maar goed, wij houden dan ook meer van de knusse streekmusea. En het MAS valt niet bepaald in die categorie... ;-)
Mooie analyse van het gebruik van QR-codes door het museum. Op de punten waar ik ze uitprobeerde, gaf het niet veel meerwaarde, behalve dat ze het gemis aan 'kaartjes' of een 'boekje' goedmaakte. Aan de andere kant gaan die technieken zó snel. Heb je net je hele museum van QR-codes voorzien, ben je alweer achterhaald als je niet minstens met augmented reality al je objecten tot leven laat wekken op mobieltjes...
Alle objecten via QR-codes een bepaalde basismeerwaarde geven, en dan lekker 'uitpakken' bij specifieke objecten? De topstukken? Maar ook 'topstukken' die door het publiek niet als zodanig zouden worden herkend, objecten met een bijzonder verhaal bijvoorbeeld. Dat selectieve karakter helpt de bezoeker ook met 'kiezen', want dat is vaak het probleem in dit soort musea: overdaad schaadt.
Dank voor je reactie, Chris.
Mijn voorstel zou zijn om ieder object alle 'uit te pakken' info mee te geven, maar het in eerste instantie beknopt aan te bieden, zodat de bezoeker kan kiezen of ze meer willen lezen, zien of horen. Desnoods achteraf, thuis.
Topstukken kan je inderdaad op verschillende manieren definiëren. Je zou ook de 'topstukken' kunnen gaan bekijken die een bekende als zodanig heeft aangemerkt. Dat kunnen vrienden zijn, maar ook vak- of hobbygenoten of publiek bekende deskundigen (of 'gewoon' BN-ers en BV-ers). Een kunsthistoricus gespecialiseerd in aardewerk zal anders door zo'n collectie struinen, dan een militair historicus of een scheepsbouwfanaat.
Maar dan moet je die persoonlijke topstukken wel kunnen delen, het liefst via je telefoon.
En nu je het er toch over hebt: augmented reality technieken inzetten, is natuurlijk helemaal prachtig (alhoewel ik bang ben dat dat al helemaal onbekend is bij het grote publiek). Kan je meteen laten zien of een van je vrienden of volgers iets van het object vonden :-)
Voor het concept maakt het niet uit: je richt je telefoon op een object en je krijgt meer informatie uit een achterliggende database oid.
Aanvullende opmerking: je kunt je ook afvragen of je het allemaal zelf moet doen. Ik bezocht bijvoorbeeld ooit het Jheronimus Bosch Art Center en kreeg daar via Google Goggles prima aanvullende informatie bij alle werken. Sindsdien gebruik ik dat vaker in musea.
Internet is je database, zeg maar... met alle mitsen en maren van dien. Maar die zitten ook in onze eigen databases.
Ja, Goggles is ook mooi te gebruiken. Maar juist bij wat minder bekende zaken ook wat minder functioneel. Zo werd een zelfgemaakte foto van het MAS-gebouw niet herkend :-)
Misschien dat het verhaal hierboven daarom ook moet inhouden dat je als museum je database extern beschikbaar stelt. Zoals bijvoorbeeld het ook hierboven genoemde Popsenteret doet via linked open data. Daar kan Google ook heel goed mee om gaan. En zo verhoog je je zichtbaarheid, terwijl je invloed uitoefent op wát er zichtbaar is.
Een reactie posten